Achtergrond: Het kabinet zit gevangen in het eigen belastingsysteem

In de rubriek De Kwestie ontleedt de redactie van Automotive een heet hangijzer in de branche: waar gaat het precies over? In deze editie: de stijgende kosten van automobiliteit.

EV’s worden vanaf 2026 zwaar belast in de motorrijtuigenbelasting en benzine en diesel worden duurder. Een compensatie daarvan levert een begrotingstekort op. Het kabinet zit derhalve gevangen in zijn eigen belastingsysteem en ziet (voorlopig) geen uitweg. Zeven vragen, en antwoorden.

1 De nieuwe mrb-plannen voor elektrische auto’s vielen op Prinsjesdag rauw op het dak van de autolobby. Waarom kiest het kabinet ervoor om elektrisch rijden duurder te maken?

Dat heeft te maken met een ‘fiscale tegenvaller’, zoals te lezen valt in de Miljoenennota die PVV, VVD, NSC en BBB presenteerden op Prinsjesdag. Dit komt door de begrotingsregels die Den Haag hanteert. Het kabinet rekent in een begroting altijd iets uit ten opzichte van een basispad (lees: de inkomsten zonder kortingen of subsidies). Elektrische auto’s zijn zwaarder dan vergelijkbare auto’s met een brandstofmotor waardoor deze een stuk hoger belast worden in de motorrijtuigenbelasting (mrb), waardoor de overheid volgens het basispad weer meer inkomsten genereert. De hoogte van de mrb wordt vastgesteld op basis van het gewicht van de auto. Door elektrische auto’s vrij te stellen van deze belasting, of door het toepassen van een gewichtscorrectie (zogenoemde ‘korting’), mist de overheid belastinginkomsten ten opzichte van het basispad. Dit wordt elk jaar hoger, omdat er steeds meer EV’s op de weg komen.

Het vorige kabinet, Rutte-IV, had een bedrag begroot om deze fictieve gemiste inkomsten te dekken, maar dit bedrag was niet voldoende. Er werden meer elektrische auto’s verkocht dan eerder voorspeld, waardoor het ‘tekort’ opliep met 1,5 miljard euro. “Er komt meer geld binnen, maar door de rekenregels boeken ze dat in als een tekort. Dat is niet uit te leggen”, vat Bovag-lobbyist Rogier Kuin de situatie samen.

2 Hoeveel motorrijtuigenbelasting betaal je vanaf 2026 voor een gemiddelde elektrische auto?

De gewichtscorrectie van elektrische auto’s in de mrb wordt sneller afgebouwd dan waarmee de Eerste- en Tweede Kamer eerder hebben ingestemd. In 2025 betaalt een elektrische rijder 25 procent van het oorspronkelijke mrb-tarief. In 2026 wordt dat 75 procent, een percentage dat tot 2030 gelijk blijft. Een Peugeot e-208 weegt bijvoorbeeld 1.430 kilogram, wat inclusief 25 procent korting (vanaf 2026) neerkomt op een wegenbelasting van 162 euro per kwartaal in Noord-Holland. Een vergelijkbare benzinevariant van de 208 weegt 1.065 kilogram en heeft een mrb van 139 euro per kwartaal. Vanaf 2030 komt de mrb voor de elektrische 208 uit op 216 euro per kwartaal in Noord-Holland, los van inflatiecorrecties.

3 Is de versnelde afbouw van de gewichtscorrectie van elektrische auto’s in de mrb definitief?

Nee. De plannen moeten nog door twee Kamers. In de Tweede Kamer heeft de coalitie een meerderheid, mits de partijen meestemmen met de plannen zoals opgesteld door het kabinet. In de Eerste Kamer hebben de coalitiepartijen geen meerderheid maar door steun van vier kleine partijen, waaronder Forum voor Democratie, JA21 en de SGP, haalt de coalitie naar alle waarschijnlijk toch een meerderheid. Mochten de plannen er toch niet doorkomen, dan gelden de plannen zoals vastgesteld in de Voorjaarsnota en ontstaat er derhalve een tekort van 1,5 miljard euro. Bovag, RAI Vereniging, Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA) en Natuur & Milieu vinden dat dit tekort gedekt moet worden uit de extra belastingen (ETS-2-taks, red.) die per 2027 op benzine en diesel worden geheven.

Er komt meer geld binnen, maar door de rekenregels boeken ze dat in als een tekort.

4 Hoeveel duurder wordt het om in 2025 een gemiddelde elektrische auto aan te schaffen?

EV’s tot een aanschafprijs van 45.000 euro worden ongeveer 3.500 euro duurder. Vanaf volgend jaar is de aanschafbelasting (bpm) voor een elektrische auto 660 euro, daarnaast valt de aanschafsubsidie van 2.950 euro weg.

5 De elektrische auto’s worden niet alleen duurder in de mrb, ook de aanschafsubsidies (Sepp en Seba) vallen weg en het bijtellingsvoordeel voor zakelijke EV-rijders bouwt af. Worden er volgend jaar nog wel elektrische auto’s verkocht?

Elektrische auto’s worden nog steeds verkocht. Met name grote bedrijven blijven hierop inzetten. Bovendien komen er steeds meer elektrische modellen op de markt. De verwachting is wel dat de groei in het aantal registraties van elektrische auto’s af gaat vlakken, net als in Duitsland, waar vorig jaar september een subsidie voor zakelijke elektrische rijders stopte. Er worden in ons buurland nog wel elektrische auto’s geregistreerd, maar lang niet zoveel vergeleken met dezelfde periode vorig jaar.

6 Niet alleen elektrische auto’s worden duurder, maar ook de prijs van brandstof neemt toe. Hoeveel duurder is een liter benzine in 2026?

Benzine wordt per liter vanaf 2026, als de accijnskortingen wegvallen waar het kabinet komend jaar nu nog 1,45 miljard euro voor uittrekt, ongeveer 25 eurocent duurder, zo berekende De Telegraaf. Diesel wordt ongeveer 15 eurocent duurder. In 2027 loopt de benzine- en dieselprijs nog verder op door een Europese CO2-taks op brandstoffen (ETS-2, red.). De benzineprijs per liter valt in dat geval 11 eurocent extra hoger uit. De verhoging voor diesel bedraagt naar verwachting 12 eurocent door de ETS-2-taks.

7 De brancheverenigingen zijn stomverbaasd over al deze plannen. Autorijden, ongeacht de aandrijving, wordt de komende jaren fors duurder. Wat stellen zij voor als alternatief?

Allereerst pleiten de partijen voor stabiel beleid. Autobelastingen moeten minimaal vier jaar vastgezet worden zodat de ondernemers, maar ook automobilisten weten waar ze aan toe zijn. De autolobby vindt ook dat emissievrije auto’s niet zwaarder belast moeten worden dan auto’s die wel emissies uitstoten. Op andere punten zijn de partijen minder eensgezind: ANWB pleit bijvoorbeeld voor goedkopere automobiliteit terwijl Bovag vooral vindt dat autorijden niet duurder moet worden. Deze laatste oproep raakt de kern van het probleem dat de overheid heeft, aangezien autorijden met de huidige belastingen wel duurder wordt. De manier van automobiliteit belasten is ongeschikt voor het huidige wagenpark met diverse aandrijflijnen, zeker met de klimaatdoelstellingen in het achterhoofd. De belastingen op elektrische auto’s vallen hoger uit, terwijl uit de klimaatafspraken volgt dat elektrisch rijden de norm moet worden om CO2-uitstoot terug te dringen.

Het kabinet erkent ook dat de autobelastingen op de schop moeten, zo staat te lezen in het regeerprogramma, maar de uitwerking daarvan is nog ongewis. De huidige coalitie heeft zich uitgesproken tegen rekeningrijden, maar voor brancheverenigingen Bovag en RAI Vereniging moet dat weer op tafel komen. Maar voordat het kabinet kan praten over wat voor soort belasting wenselijk is, moet er vastgesteld worden hoeveel belastinginkomsten er van automobiliteit in de staatskas zouden moeten binnenkomen. Momenteel ontbreekt die visie en lopen de belastinginkomsten uit automobiliteit op. Niet alleen door elektrificatie van het wagenpark, maar ook door extra CO2-heffingen op brandstof. In de praktijk blijkt het verdomd lastig om deze belastinginkomsten weer terug te schroeven, want dat levert weer een begrotingstekort op. 

The post Achtergrond: Het kabinet zit gevangen in het eigen belastingsysteem first appeared on Automotive Online.